Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне ҫӳрекенсем Виталий Сергеева пӗлеҫҫех. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнчи Сергей Ивановпа пӗр пекӗн туйӑнаҫҫӗ вӗсем мана. Иккӗшӗ те — хальхи вӑхӑтри Кӗлпук Мучи тейӗн. Драма театрӗнчи кулӑш ӑсти Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ ята унчченех тивӗҫнӗччӗ. Виталий Сергеева вара халӗ, Чӑваш Республикин Элтеперӗн пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнчи хушӑвӗпе килӗшӳллӗн, панӑ.
Виталий Сергеев Канаш ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳснӗ. Чӑваш патшалӑх университетӗнче чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче филолога вӗреннӗ чухне «Театр ӗҫӗ» специальноҫа суйланӑ. Ҫамрӑксен театрӗнче 1999 ҫултанпа ӗҫлет. Пултаруллӑ ҫын пур енлӗн ӗлкӗрет: эстрадӑра та Виталий Сергеев хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарать.
Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Шупашкарти «Спартак» спорт шкулӗнче Владислав Ильин вице-адмиралӑн парнисене тата ятран хатӗрленӗ чӑвашла медалӗсене ҫӗнсе илессишӗн республика шайӗнче пуҫласа волейбол турнирӗ иртнӗ. Унта Комсомольски, Шупашкар, Канаш, Тӑвай районӗсенчи ҫамрӑксем хутшӑннӑ.
Владислав Ильин Комсомольски районӗнчи Шурут Нурӑс ялӗнче 1948 ҫулта ҫуралнӑ. Хӗсмете вӑл шыв айӗнчи атом кимӗре электронавигаци ушкӑнӗн командирӗнчен пуҫланӑ. Кӑштахран ӑна атомлӑ кимӗ командирне лартнӑ. Ҫарпа тинӗс академине вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн 34 ҫулти Владислав Ильин шыв айӗнчи ракета крейсерӗн командирӗ пулса тӑнӑ. 1994 ҫулта пирӗн ентешӗмӗре Ҫарпа тинӗс флочӗн Тӗп штабӑн пуҫлӑх ҫумӗн тивӗҫне шаннӑ. Ҫулталӑкран вӑл пӗрремӗш заместителе ҫитнӗ.
Паян Канаш хулинче пушар пулнӑ. Унта, шел те, ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар 6 сехет те 40 минутра пӗр хутлӑ ҫуртра тухнӑ. Ҫулӑма сӳнтернӗ хыҫҫӑн хӗрарӑм виллине тупнӑ. 76 ҫултискер иккӗмӗш ушкӑнри сусӑр пулнӑ, хӑй тӗллӗн утса ҫӳреймен.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар ӑнсӑртран тухнӑ. Светильник диван ҫине ӳкме пултарнӑ, шӑпах ҫавна пула пушар тухма пултарнӑ. Ватӑ хӗрарӑм вара сӗрӗмпе чыхӑнса вилнӗ. Халӗ ку тӗлӗшпе следовательсем тӗрӗслев ирттереҫҫӗ.
22 ҫулти каччӑ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна салтака каясран тарса ҫӳренӗшӗн явап тыттарасшӑн. Вӑл 3 ҫул ҫурӑ ҫар комиссариатне пыман.
Ун патне повестка 8 хутчен килнӗ. Анчах каччӑ ҫакна шута илмен, ҫар комиссариатне пырса курӑнман.
Каччӑ Канаш хулинче пурӑнать. Вӑл ҫара юрӑхлӑ тесе йышӑннӑ. 2013 ҫулхи ака уйӑхӗнчен пуҫласа пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗччен вӑл 8 хутчен повестка илнӗ. Хӑй кирлӗ документсене алӑ пуснӑ. Анчах каччӑ медкомиссие килмен.
Пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ. Куншӑн 200 пин тенкӗ таран штраф тӳлеттерме, 2 ҫул патшалӑхшӑн ӗҫлеттерме, ҫур ҫуллӑха арестлеме е 2 ҫул таран ирӗкрен хӑтарма пултараҫҫӗ.
Следовательсем Канашра пурӑнакан арҫын тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ. ЧР прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, суд ун тӗлӗшпе приговор вуланӑ.
Следстви тата суд палӑртнӑ тӑрӑх, ҫак арҫын Ленин палӑкне патакпа хӗненӗ. Ку 2016 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче пулнӑ. Арҫын Канашри Ленин тӳремне килнӗ те палӑка патакпа темиҫе хутчен ҫапнӑ.
Палӑкӑн пӗр пайӗ катӑлса ӳкнӗ. Вандал ӗҫӗ 30 пин тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ. Суд арҫынна патшалӑхшӑн 250 сехет ӗҫлеттерме йышӑннӑ. Хальлӗхе приговор вӑя кӗмен-ха.
Чӑвашстат Чӑваш Енри халӑх йышне шутланӑ. Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, 2017 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне пирӗн республикӑра1235992 ҫын пурӑнать. Иртнӗ ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче ку кӑтарту 1236628 ҫынпа танлашнӑ.
Республикӑра халӑх йышӗ чакса пырать. Хуласенче 766202 ҫын пурӑнать. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 8138 ҫын ытларах. Ялсенче 469790 ҫын кун кунлать. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 8774 ҫын сахалрах.
Халӑх ытларах Шупашкарта тӗпленнӗ: 489158 ҫын. Муниципалитетсен хушшинче чи нумай йыш – Шупашкар районӗнче (62415). Унтан - Ҫӗрпӳ районӗ (35991), Канаш районӗ (35726). Чи сахал йыш – Ҫӗмӗрле районӗнче (9127).
Канаш районӗнчи Шӑхаль ялӗнче пурӑнакансем хӑйсен вӑйӗпе храм ҫӗклеҫҫӗ. Ӑна Совет Союзӗнче коммунистсем аркатнӑ пулнӑ.
Канаш районӗнчи Шӑхаль ялӗнчи чиркӗве 1899 ҫулта хута янӑ. Ӑна иртнӗ ӗмӗрӗн 30-мӗш ҫулӗсенче ҫунтарса янӑ. Ун вырӑнне шкул йӗркеленӗ.
Унтанпа 80 ҫул иртнӗ. Шӑхальсем ялта храм кирлӗ тесе шухӑшланӑ. Анчах укҫӑ ҫитмен. Халӗ ав Александр Андриянов усламҫӑ пулӑшма шантарнӑ. Вӑл Кировра пӗренесем саккас тунӑ, Волгоградран купол илсе килнӗ.
Унчченхи чиркӳ мӗнлерех пулнӑ? Ҫакна ватӑ ҫынсенчен ыйтса пӗлнӗ. Храм ҫынсем хӑйсем хӑпартнӑ. Лавккара укҫа пухмалли ещӗк лартнӑ. Унта шӑпах купол лартмашкӑн укҫа пухӑннӑ. Ҫынсем ку ырӑ паллӑ тесе шухӑшланӑ. Халӗ чиркӗве туса пӗтересси нумай юлман ӗнтӗ.
Ку пӑтӑрмах Канаш районӗнчи ялта сиксе тухнӑ. Иртнӗ ҫулхи юпа уйӑхӗнче пӗрисем кил хуҫи вилнӗренпе ҫур ҫул ҫитнине асӑннӑ. Кӳрше 34 ҫулти пускил хӗрарӑмӗ те каҫнӑ.
Леш тӗнчене асӑннӑ ҫынна асра тытнине палӑртса сӗтел хушшине пуҫтарӑннисем киле саланнӑ хыҫҫӑн кил хуҫин 17-ри ывӑлӗпе унран икӗ хут аслӑрах хӗрарӑм тепӗр ҫынсем патне ҫул тытнӑ. РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавӑн чухне 17-ри каччӑ хӗрарӑма хӗненӗ, кил хушшинче пусса ӳкернӗ те пусмӑрланӑ.
Пуҫтахланнӑ каччӑн ӗҫӗпе нумаях пулмасть суд ларӑвӗ иртнӗ. Пӗрремӗш инстанцири суд ӑна РФ Пуҫиле кодексӗн 131-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе айӑпласа 1,5 ҫуллӑха айӑплама йышӑннӑ. Анчах хупса хуман, условлӑ майпа явап тыттарӗҫ.
Паян Чӑваш Енри паллӑ критик, литературовед, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор, ЧР Патшалӑх премийӗн лауреачӗ, РФ професси енӗпе аслӑ вӗрентӗвӗн хисеплӗ ӗҫченӗ Юрий Артемьев черетлӗ ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать.
Канаш районӗнчи Сиккассинче 76 ҫул каялла ҫут тӗнчене килнӗ ҫак ҫыннӑн кашни сӑмахӗ ахах пӗрчи пек янӑрать. Сӑмахӑма ҫирӗплетме унӑн 75 ҫулхи юбилей тӗлне «Хыпар» хаҫатра Надежда Смирнова хатӗрленӗ интервьюри пӗр сыпӑка кӑна илсе парам. «Талантлӑ ҫынсем хупӑнчӑкрах, Турӑ пӳрнине халӑха тавӑрса парас тӗллевпе чунӗсене хӗнесе, сывлӑхне шеллемесӗр хӑйсене ӗҫлеттереҫҫӗ. Сӗмсӗрсем, чавсапа хирекенсем, йӑпӑлтисем, пыр тӗпӗпе калаҫса хӑмсаракансем ҫав вӑхӑтра, арлан пек, мӗн пуррине хӑйсен «шӑтӑкне» сӗтӗреҫҫӗ», — тенӗччӗ вӑл унта.
Юрий Артемьев — нумай кӗнеке тата 250 ытла тишкерӳллӗ статья авторӗ тата, Атнер Хусанкай критик калашле, «ырӑ кӑмӑллӑ, ӑшпиллӗ ҫын». Литература критикӗн «ӑслӑлӑхри эволюцине» те Атнер Хусанкай пысӑка хурса хакланине кӑмӑлтан палӑртас килет. Ҫавна май унӑн сӑмахне цитатӑласах илсе кӑтартам: «Малтан «романтизм» (Хусан университетне пӗтернӗ чух диплом ӗҫӗ ҫырнӑ «Константин Иванов пултарулӑхӗнчи романтизм», 1969), кайран «социализмла реализм» (Мускаври тӗнче литературин институчӗ, кандидат диссертацийӗ, 1974), «реализм», «ҫутӑлӑх» (доктор диссертацийӗ, 1993), юлашкинчен каллех пӗртен-пӗр пирӗн Кӗҫтенттин («К.
Чӑваш Енре Ҫамрӑк моряксен XIV пуххи иртнӗ. Унта шкул ачисен 39 команди пуҫтарӑннӑ. Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар, Шупашкар хулисенчен, Йӗпреҫ, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Пӑрачкав, Елчӗк районӗсенчен 100 ытла ҫамрӑк армеец пуҫтарӑннӑ. Вӗсем аслӑ тата кӗҫӗн ушкӑнсене пайланса малти вырӑнсене йышӑнассишӗн ӑмӑртнӑ. Хамӑр тӑрӑхри маттур ачасемпе пӗрлех Чикмери (Мари Эл) «Паллада» парус клубӗн пайташӗсем те хутшӑннӑ.
Ӑмӑртӑва ДОСААФӑн Шупашкарти пӗрлешӗвӗ тата ЧР Вӗренӳ министерствин «ЮНИТЭКС» центрӗ йӗркеленӗ. Пӗрремӗш вырӑна аслӑраххисенчен Шупашкарти 37-мӗш шкулти ачасем тухнӑ, иккӗмӗшне — республикӑн тӗп хулинчи 6-мӗш шкултисем, виҫҫӗмӗшне — хулари 3-мӗш тата Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗртисем. Кӗҫӗннисенчен мӑн сӗнтӗрсем мала тухнӑ, иккӗмӗшӗнче — Шупашкарти 37-мӗш шкултисем, виҫҫӗмӗшӗнче — Йӗпреҫ районӗнчи Ҫӑкалӑхри ачасем.
+3.3 °C